76 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc (11/6/1948 - 11/6/2024)
1. Về hoàn cảnh ra đời
Sau Cách mạng Tháng
Tám năm 1945, thực dân Pháp dã tâm dùng vũ lực hòng đặt lại ách thống trị trên
đất nước ta một lần nữa. Trước vận mệnh đất nước đang ở tình thế “ngàn cân
treo sợi tóc”, thù trong, giặc ngoài, nạn đói, nạn dốt hoành hành khắp nơi,
việc động viên sức mạnh của toàn thể dân tộc Việt Nam là điều rất cần thiết để
thực hiện nhiệm vụ cấp bách của cách mạng: Xây dựng và bảo vệ chính quyền cách
mạng, chống thực dân Pháp xâm lược, bài trừ nội phản, cải thiện đời sống Nhân
dân.
Ngày 19/12/1946, Chủ tịch
Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Với ý chí “thà hi sinh tất
cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, toàn
dân tộc Việt Nam đã nhất tề đứng lên kháng chiến, chống thực dân Pháp xâm lược.
Sau chiến thắng Việt
Bắc (Thu Đông 1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra sáng kiến tổ chức, lãnh đạo
phong trào thi đua ái quốc để giành thắng lợi to lớn hơn. Chấp thuận đề nghị của
Người, ngày 27/3/1948, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ra Chỉ thị phát động phong
trào thi đua ái quốc. Chỉ thị xác định: “… mục đích thi đua ái quốc là làm
sao cho kháng chiến mau thắng lợi, kiến thiết chóng thành công”. Tại chiến
khu Việt Bắc, ngày 01/5/1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết lời kêu gọi thi đua yêu
nước. Người chỉ rõ, kinh tế đất nước lạc hậu nhưng lòng yêu nước và ý chí quật
cường không thua kém ai. Muốn tự cấp, tự túc thì mọi tầng lớp nhân dân phải
tăng gia sản xuất, có như vậy: “Kháng chiến nhất định thắng lợi, kiến quốc
nhất định thành công”. Đây được xem là văn bản đầu tiên Người nói về thi
đua yêu nước.
Lời kêu gọi thi đua yêu
nước viết ngày (01/5/1948). Nguồn: Sưu tầm
Sau khi Ban Chấp hành
Trung ương ra Chỉ thị, nhân kỷ niệm 1.000 ngày kháng chiến (Ngày Nam Bộ kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược 23/9/1945), ngày 11/6/1948 Chủ tịch Hồ Chí
Minh ra “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”, chính thức phát động phong trào thi đua
ái quốc trên cả nước. Người chỉ rõ: Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ,
gái, trai; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ đấu
tranh trên một mặt trận: quân sự, kinh tế, chính trị, văn hoá. Người kêu gọi: Với
tinh thần quật cường và lực lượng vô tận của dân tộc ta, với lòng yêu nước và
chí kiên quyết của Nhân dân và quân đội ta, chúng ta có thể thắng lợi, chúng ta
nhất định thắng lợi.
2. Mục đích và ý
nghĩa
2.1. Mục đích
Ngày 05/7/1951, Chủ tịch
Hồ Chí Minh có bài viết Thi đua ái quốc, hiện tại và tương lai vẻ vang của nước
ta, bút danh C.B, đăng trên báo Nhân sân số 15. Người viết: “Thi đua ái quốc
nhằm ba mục đích chính: Diệt giặc đói, diệt giặc dốt, diệt giặc ngoại xâm. Tức
là làm cho nhân dân no, ấm, biết chữ, làm cho Tổ quốc độc lập, tự do. Muốn đạt
mục đích ấy, người người phải thi đua, ngành ngành phải thi đua…Nếu mọi người đều
cố gắng thi đua, thì công việc tiêu diệt giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm sẽ
mau đến ngày hoàn toàn thắng lợi”. Đến ngày 23/8/1951, báo Nhân dân, số 22,
in bài Thư gửi thanh niên về thi đua ái quốc của Người, đây cũng chính là mục
đích của thi đua ái quốc, nhằm đem lại kết quả đầu tiên là: “Toàn dân đủ ăn,
đủ mặc, toàn dân biết đọc, biết viết, toàn bộ đội 3 đầy đủ lương thực, khí giới
để diệt ngoại xâm, toàn quốc sẽ thống nhất độc lập hoàn toàn”.
![anh tin bai](https://storage-vnportal.vnpt.vn/ndh-ubnd/5911/14/14.1/z5508565866934_fcbb6298ba914529cbecece773028e33.jpg)
Hưởng ứng lời kêu gọi
của Người, trong những năm 1948-1949, cả nước nổi lên phong trào cơm no, súng tốt,
đánh thắng. Trong từng ngành, từng giới cũng xuất hiện nhiều phong trào thi
đua. Tại các xí nghiệp quốc phòng có phong trào “Gây cơ sở phá kỷ lục, Rèn
luyện cán bộ, cải tiến kỹ thuật”. Trong nông nghiệp có nhiều phong trào thiết
thực, hiệu quả như ở liên khu III là các chiến dịch “ngô, khoai sắn”;
liên khu IV có “Vụ chiêm thắng lợi, Vụ mùa chủ lực”; hay liên khu V có
các chiến dịch “chống hạn, làm thủy nông”. Trong giáo dục có phong trào “thanh
toán nạn mù chữ, bình dân học vụ”. Về quân sự có phong trào “phá tề, địch
vận, du kích thi đua lập thành tích”… Phong trào thi đua ái quốc đã phát
triển nhanh chóng sôi nổi, rộng khắp cả nước. Trong những năm tiếp theo, phong
trào thi đua ái quốc tiếp tục phát triển, thực sự trở thành động lực mạnh mẽ,
thúc đẩy kháng chiến thắng lợi.
2.2. Ý nghĩa
Có thể thấy lời kêu gọi
thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh mang ý nghĩa hiệu triệu, có sức lôi cuốn,
động viên toàn Đảng, toàn dân và toàn quân phát huy truyền thống yêu nước, tinh
thần đoàn kết, ý chí tự lực, tự cường, vượt qua mọi hy sinh gian khổ hoàn thành
tốt nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng. Đặc biệt trong những thời khắc cam
go, ác liệt của dân tộc, Lời kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã thực sự trở thành một động lực cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta, đưa
cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
![anh tin bai](https://storage-vnportal.vnpt.vn/ndh-ubnd/5911/14/14.1/z5508565881051_d07adaa151c2b28fe7b7040d5681b74b.jpg)
Không những thế, Lời
kêu gọi thi đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh còn là sự kết tinh và thể hiện
tập trung những nội dung cơ bản tư tưởng của Người về thi đua ái quốc; là văn
kiện chứa đựng những chỉ dẫn quý báu, có giá trị sâu sắc cả về lý luận và thực
tiễn đối với phong trào thi đua yêu nước; là những quan điểm, chỉ đạo, định hướng
phong trào thi đua yêu nước trong nhiều thập kỷ qua; là cơ sở để Đảng, Nhà nước
bổ sung, hoàn thiện đường lối, chủ trương về thi đua yêu nước, về công tác thi
đua - khen thưởng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng; đặc
biệt là thể hiện sự rõ nét tính hệ thống và nhất quán trong tư tưởng Hồ Chí
Minh về thi đua yêu nước, về xây dựng đời sống mới, xã hội mới, con người mới.
3. Tư tưởng Hồ Chí
Minh về thi đua yêu nước và việc vận dụng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam
trong những năm qua
3.1. Tư tưởng Hồ Chí
Minh về thi đua yêu nước
Tư tưởng Hồ Chí Minh
về thi đua yêu nước là hệ thống quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thi đua
yêu nước, được hình thành trên cơ sở tiếp thu và vận dụng sáng tạo quan điểm chủ
nghĩa Mác-Lênin về thi đua, về thi đua xã hội chủ nghĩa, về vai trò của quần
chúng kết hợp với truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm của dân tộc và thực tiễn
đấu tranh cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Từ nội dung của “Lời
kêu gọi thi đua ái quốc”; những bài nói, bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh và
chỉ đạo thực tiễn của Người, rút ra một số điểm cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí
Minh về thi đua yêu nước như sau:
- Quan điểm về thi
đua: Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nâng thi đua lên tầm tư tưởng, đường lối chính trị
và phương pháp cách mạng. Theo Người, thi đua là một trong những biện pháp của
quá trình vận động cách mạng, có ý nghĩa sâu sắc, rộng lớn, thi đua không chỉ
khơi dậy tiềm năng sáng tạo của con người, mà quan trọng hơn là cải tạo bản
thân con người, nêu cao tinh thần yêu nước, tinh thần quốc tế, làm cho già, trẻ,
gái, trai và tất cả các tầng lớp Nhân dân, không phân biệt dân tộc, tôn giáo, địa
vị xã hội đều hướng tới mục đích chung. Thi đua để mọi người đều làm việc tốt
hơn, nhiều hơn và “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua. Và, những
người thi đua là những người yêu nước nhất”.
- Mục đích thi đua
yêu nước: Là để thực hiện tốt nhiệm vụ chủ yếu của mỗi thời kỳ cách mạng trong
tình hình và điều kiện lịch sử cụ thể. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân
Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ mục đích thi đua yêu nước là “Diệt giặc đói,
Diệt giặc dốt, Diệt giặc ngoại xâm”, để đem lại kết quả đầu tiên là: “Toàn dân
đủ ăn, đủ mặc, toàn dân biết đọc, biết viết, toàn bộ đội đầy đủ lương thực, khí
giới để diệt ngoại xâm, toàn quốc sẽ thống nhất độc lập hoàn toàn”.
- Nội dung thi đua
yêu nước: Phải toàn diện, phải xuất phát và phục vụ nhiệm vụ chính trị của từng
giai đoạn cách mạng, phải thiết thực, ở tất cả các lĩnh vực hoạt động của đất
nước, gắn với nhiệm vụ cụ thể của từng ngành, từng cấp, hướng vào cải tạo và
xây dựng con người mới, hướng vào giải quyết những vấn đề cơ bản thiết thực của
Nhân dân; thi đua phải gắn với công việc hằng ngày của mỗi người. Trong thời kỳ
kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Chủ tịch Hồ Chí Minh kêu gọi “Mỗi người
dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần
phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận: quân sự, kinh tế, chính trị,
văn hóa. Thực hiện khẩu hiệu: “Toàn dân kháng chiến, toàn diện kháng chiến”.
- Cách tổ chức phong
trào thi đua yêu nước: Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh “Phải dựa vào lực lượng của
dân, tinh thần của dân, để gây hạnh phúc cho dân”; các phong trào thi đua yêu
nước cần phải đa dạng, khơi dậy lòng yêu nước, tinh thần tự giác, sáng tạo và sức
lực của các tầng lớp Nhân dân trong từng giai đoạn cách mạng.
- Phương châm thi đua
yêu nước: Người chỉ rõ “thi đua chứ không phải ganh đua” nên cần phải đoàn kết,
thân ái giúp đỡ lẫn nhau để đạt thành tích cao. “giúp đỡ những người và những
nhóm còn kém theo kịp mức cao hiện nay”; thi đua phải gắn liền với công tác
khen thưởng; khen thưởng là kết quả của phong trào thi đua; khen thưởng đúng
người, đúng việc, kịp thời sẽ động viên, giáo dục và thúc đẩy phong trào thi
đua phát triển liên tục.
Trải qua một chặng đường
lịch sử, cùng với đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước về công tác thi đua, khen thưởng, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước
có ý nghĩa to lớn trong việc chỉ đạo, định hướng các phong trào thi đua yêu nước
và công tác khen thưởng; lôi cuốn, động viên toàn Đảng, toàn dân và toàn quân
ta đoàn kết, nỗ lực phấn đấu, không quản hy sinh gian khổ, sẵn sàng đem hết trí
tuệ, sức lực phục vụ sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước
và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
3.2. Vận dụng sáng tạo
tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước vào thực tiễn cách mạng Việt Nam trong
những năm qua kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc
Những năm qua kể từ
ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc, tư tưởng thi đua yêu
nước của Người đã được Ðảng và Nhân dân ta vận dụng sáng tạo trong từng giai đoạn
cách mạng. Các phong trào thi đua đã động viên các tầng lớp Nhân dân vượt qua
gian nan, thử thách và trở thành động lực to lớn, góp phần xứng đáng vào sự
nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc.
a. Vận dụng sáng tạo
tư tưởng thi đua yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào phát động và tổ chức thực
hiện có hiệu quả các phong trào thi đua yêu nước trong từng giai đoạn cách mạng
- Từ Lời kêu gọi thi
đua ái quốc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, cả nước đã dấy lên các phong trào thi đua
yêu nước sôi nổi. Lịch sử cách mạng Việt Nam qua hai cuộc kháng chiến giành độc
lập và thống nhất cho Tổ quốc, qua thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc
và trên cả nước sau đại thắng mùa Xuân năm 1975 đã in đậm hình ảnh các phong
trào thi đua trên khắp các mặt trận, từ tiền tuyến đến hậu phương, từ thành thị
đến nông thôn, từ miền xuôi lên miền ngược; trên khắp các lĩnh vực; ở mọi tầng
lớp Nhân dân, các cấp, các ngành.
- Trong các cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, Đảng ta và Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước mang lại hiệu quả thiết
thực. Trên tiền tuyến, các chiến sĩ thi đua chiến đấu lập công; ở hậu phương,
Nhân dân thi đua tăng gia sản xuất giỏi để vừa diệt “giặc đói”, diệt “giặc dốt”
và diệt “giặc ngoại xâm”. Các phong trào "Ba sẵn sàng", "Ba đảm
đang", "Năm xung phong", "Sẵn sàng đi bất cứ nơi đâu, làm bất
cứ việc gì mà Tổ quốc cần", "Mỗi người làm việc bằng hai, vì miền Nam
ruột thịt",... đã thực sự trở thành động lực mạnh mẽ và hành động cách
mạng thiết thực, góp phần đưa các cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện chống
xâm lược đến thắng lợi hoàn toàn, mà đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên
Phủ năm 1954 và Đại thắng mùa Xuân năm 1975.
- Trong công cuộc đổi
mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, các phong trào thi đua hướng vào việc giải quyết
những nhiệm vụ khó khăn nhất của cả nước và của từng địa phương, cơ quan, đơn vị:
Đó là, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đưa đất nước ra khỏi khủng hoảng
kinh tế - xã hội và tình trạng kém phát triển, trở thành nước đang phát triển,
có thu nhập trung bình; bảo đảm an sinh xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh,
giữ vững chủ quyền quốc gia, tích cực, chủ động hội nhập quốc tế. Trong những
năm gần đây, chủ đề "Đoàn kết, sáng tạo, thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"
đã được các ngành, các cấp hưởng ứng tích cực, bằng nhiều phong trào thi đua cụ
thể, liên tục, thiết thực, có tác động lan toả rộng khắp trên tất cả các lĩnh vực,
góp phần huy động được nhiều nguồn lực xã hội cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Tiêu biểu là các phong trào "Lao động giỏi, lao động sáng tạo";
"Thi đua quyết thắng", "Vì an ninh Tổ quốc"; "Dạy tốt,
học tốt"; "Dân vận khéo"; đặc biệt là 3 phong trào thi đua
trọng tâm: "Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới", "Doanh
nghiệp Việt Nam hội nhập và phát triển", "Cả nước chung tay vì người
nghèo - không để ai bị bỏ lại phía sau"...
Từ trong phong trào
thi đua đã xuất hiện nhiều điển hình tiên tiến, tiêu biểu trên các lĩnh vực của
đời sống xã hội, với nhiều đề tài, sáng kiến, giải pháp hữu ích, làm lợi cho
Nhà nước và xã hội hàng nghìn tỉ đồng; nhiều mô hình, giải pháp được nhân rộng,
tác động lan toả trong cả nước, đến mọi tầng lớp Nhân dân.
Nhìn chung, các phong
trào thi đua yêu nước trong nhiều thập kỷ qua đã bám sát yêu cầu thực tiễn đất
nước, gắn bó mật thiết với quyền lợi và cuộc sống của người dân, góp phần thực
hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển của đất nước trên mọi lĩnh vực.
b. Vận dụng sáng tạo
tư tưởng thi đua yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong xây dựng và thực hiện
có hiệu quả chủ trương, đường lối, chính sách về công tác thi đua - khen thưởng
Trên nền tảng tư tưởng
Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước, vận dụng vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của đất
nước, Đảng, Nhà nước ta đã xây dựng, ban hành kịp thời chủ trương, đường lối,
chính sách, pháp luật về thi đua yêu nước và công tác thi đua, khen thưởng, đáp
ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong từng giai đoạn cách mạng. Đặc biệt là trong hơn 35
năm thực hiện đường lối đổi mới đất nước, nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật
về công tác thi đua, khen thưởng, về tổ chức các phong trào thi đua yêu nước đã
được ban hành và không ngừng được bổ sung, hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu đất nước
trong tình hình mới, phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của các tầng lớp Nhân
dân.
- Đảng đã ban hành
nhiều chỉ thị về công tác thi đua, khen thưởng, như: Chỉ thị số 35-CT/TW ngày
3/6/1998 của Bộ Chính trị (khóa VIII) Về đổi mới công tác thi đua, khen thưởng
trong giai đoạn mới; Chỉ thị số 39-CT/TW ngày 21/5/2004 của Bộ Chính trị (khóa
IX) Về tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi
dưỡng, tổng kết và nhân điển hình tiên tiến; Chỉ thị số 34-CT/TW ngày 7/4/2014
của Bộ Chính trị (khóa XI) ban hành Về tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen
thưởng...
- Quốc hội đã ban hành
Luật Thi đua, Khen thưởng (2003); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật
Thi đua, khen thưởng (2013); Luật Thi đua, khen thưởng (2022).
- Chính phủ đã ban
hành các văn bản về công tác thi đua, khen thưởng: Nghị định số 42/2010/NĐ-CP
ngày 15/4/2010 của Chính phủ Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật
Thi đua, Khen thưởng và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi đua,
Khen thưởng; Nghị định số 91/2017/NĐ-CP ngày 31/7/2017 của Chính phủ Quy định
chi tiết thi hành một số điều của Luật Thi đua, Khen thưởng; Nghị định số
98/2023/NĐ-CP ngày 31/12/2023 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số
điều của Luật Thi đua, khen thưởng…
Các chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng, về phát động
phong trào thi đua yêu nước ngày một hoàn thiện, bám sát yêu cầu của thực tiễn
đất nước, đi vào cuộc sống, tạo chuyển biến sâu sắc về nhận thức của các cấp ủy
đảng, chính quyền, đoàn thể và các tầng lớp Nhân dân về công tác thi đua, khen
thưởng. Qua thực tiễn các phong trào thi đua, đã xuất hiện ngày càng nhiều
gương người tốt, việc tốt, gương điển hình tiên tiến trên mọi lĩnh vực và khắp
mọi miền của Tổ quốc: Đó là, những tấm gương lao động điển hình trên các công
trình xây dựng, trong các nhà máy, đơn vị sản xuất, kinh doanh cũng như trên
các mặt trận văn hoá, khoa học, y tế, giáo dục,… Xuất hiện nhiều tập thể và cá
nhân tài năng, sáng tạo, có đạo đức kinh doanh, chấp hành pháp luật, làm lợi
cho đất nước… Trên mặt trận bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự
an toàn xã hội, xuất hiện nhiều tấm gương cán bộ, chiến sĩ quân đội, công an,
biên phòng, hải quan, kiểm lâm sẵn sàng hy sinh trên mặt trận phòng, chống tội
phạm, lâm tặc, buôn lậu…
Những kết quả đạt được
trong các phong trào thi đua yêu nước và công tác khen thưởng những năm qua kể
từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi Thi đua ái quốc đã thực sự trở
thành một động lực mạnh mẽ thúc đẩy mọi tầng lớp Nhân dân phát huy tài năng,
trí tuệ, sáng kiến, thực hiện thắng lợi công cuộc đổi mới, phát triển đất nước
và xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam./.