Ngày 29/6/2024, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 (gọi tắt là Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024), có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, thay thế cho Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 (gọi tắt là Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014).

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 là văn bản pháp luật quan trọng, đã cơ bản thể chế hoá các quan điểm, định hướng của Nghị quyết số 28/NQ-TW ngày 23/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội, khắc phục những vướng mắc, bất cập từ thực tiễn, hướng tới xây dựng hệ thống bảo hiểm xã hội tiến bộ, mở rộng diện bao phủ và đảm bảo an sinh xã hội bền vững. Luật đã sửa đổi, bổ sung nhiều quy định mới liên quan đến đối tượng tham gia, mức đóng, quyền lợi của người lao động, người sử dụng lao động và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức liên quan. Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 gồm 11 chương, 141 điều, có một số điểm mới đáng chú ý như sau:

1. Bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống bảo hiểm xã hội (BHXH) đa tầng. Theo đó, người từ đủ 75 tuổi mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, trợ cấp xã hội hằng tháng sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội và bảo hiểm y tế (BHYT) do ngân sách đóng. Người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thuộc diện trên được hưởng từ khi đủ 70 tuổi.

2. Bổ sung các quy định để liên kết giữa tầng trợ cấp hưu trí xã hội và BHXH cơ bản. Theo đó, người đủ tuổi nghỉ hưu, chưa đủ 15 năm đóng BHXH, chưa đủ 75 tuổi để hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì được hưởng trợ cấp hưu trí hằng tháng từ chính khoản đóng của mình (nếu có yêu cầu). Khi hưởng trợ cấp, BHYT của họ do ngân sách đóng.

3. Gia tăng quyền lợi của người lao động bằng việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với nhóm đối tượng: Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh; Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; Người lao động làm việc không trọn thời gian; Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên… không hưởng tiền lương.

4. Bổ sung quyền thụ hưởng chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã thay vì chỉ hưởng chế độ hưu trí và tử tuất như Luật BHXH năm 2014.

5. Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện. Từ 01/7/2025, người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng trợ cấp thai sản 2 triệu đồng cho mỗi con mới sinh và mỗi một thai từ 22 tuần tuổi trở lên chết trong tử cung, chết trong khi chuyển dạ.

6. Gia tăng cơ hội được hưởng lương hưu cho người tham gia BHXH thông qua việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm.

7. Bổ sung quy định nhằm gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận BHXH 1 lần. Cụ thể, người lao động không hưởng BHXH 1 lần mà bảo lưu thời gian đóng để tiếp tục tham gia thì có cơ hội được thụ hưởng các quyền lợi cao hơn như: được hưởng các chế độ với mức hưởng cao hơn; được hưởng lương hưu với điều kiện dễ dàng hơn; trong thời gian hưởng lương hưu được Quỹ BHXH đóng BHYT; được hưởng trợ cấp hằng tháng khi không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được ngân sách Nhà nước đóng BHYT.

8. Bảo đảm tốt hơn quyền tham gia và thụ hưởng BHXH đối với người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài và người lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam thông qua việc bổ sung quy định trường hợp điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định về thời gian tham gia BHXH của người lao động ở Việt Nam và ở nước ngoài được tính để xét điều kiện hưởng chế độ BHXH.

9. Mở rộng danh mục và phương thức đầu tư Quỹ BHXH, nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư Quỹ BHXH.

10. Bổ sung một chương (Chương VIII) quy định về bảo hiểm hưu trí bổ sung, trong đó quy định về đối tượng, nguyên tắc, Quỹ bảo hiểm hưu trí bổ sung và chính sách của nhà nước đối với bảo hiểm hưu trí bổ sung, tạo điều kiện cho người sử dụng lao động và người lao động có thêm sự lựa chọn tham gia đóng góp để được hưởng mức lương hưu cao hơn.

11. Quy định “mức tham chiếu” thay cho “mức lương cơ sở” dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở. Mức tham chiếu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và Quỹ BHXH.

12. Gia tăng bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động bằng việc bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH; bổ sung các biện pháp xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH; trường hợp trốn đóng BHXH có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

13. Tạo điều kiện thuận lợi cho người tham gia và thụ hưởng quyền lợi BHXH thông qua việc bổ sung quy định giao dịch điện tử trong lĩnh vực BHXH; điều chỉnh, cắt giảm, đơn giản hóa hồ sơ, thủ tục thực hiện BHXH.

14. Sửa đổi, bổ sung quy định của các chế độ BHXH phù hợp hơn với thực tiễn, bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người lao động.

Sở Nội vụ tỉnh Nam Định giới thiệu toàn văn Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15 Tại đây./.