Thôn, tổ dân phố là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư (không phải là một cấp hành chính) có chung địa bàn cư trú trong một khu vực ở một xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã); nơi thực hiện dân chủ trực tiếp, rộng rãi để phát huy các hình thức hoạt động tự quản, tổ chức nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ cấp trên giao.

Những năm qua, đội ngũ Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố đã có nhiều đóng góp tích cực vào việc thực hiện một số nhiệm vụ trong việc quản lý hành chính nhà nước: Tạo nên sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân thông qua các hoạt động tổ chức cho Nhân dân thực hiện đúng các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước; vận động, tổ chức Nhân dân thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở, xây dựng, thực hiện quy ước, hương ước; vận động Nhân dân giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội; báo cáo kịp thời với Ủy ban nhân dân xã những hành vi vi phạm pháp luật; tập hợp, phán ánh, kiến nghị chính quyền giải quyết nguyện vọng chính đáng của Nhân dân…

Thực hiện các quy định của Trung ương, ngày 09/4/2020, UBND tỉnh Nam Định đã ban hành Quyết định số 10/2020/QĐ-UBND về việc ban hành Quy chế tổ chức, hoạt động và phân loại thôn (xóm), tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Nam Định. Ngày 08/12/2020, HĐND tỉnh Nam Định đã ban hành Nghị quyết số 53/2020/NQ-HĐND quy định chức danh, số lượng, mức phụ cấp, mức phụ cấp kiêm nhiệm chức danh đối với người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn; ở thôn (xóm), tổ dân phố và mức bồi dưỡng của người trực tiếp tham gia công việc ở thôn (xóm), tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Nam Định.

1. Nhiệm kỳ của Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố

Quy định về nhiệm kỳ của Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được nêu tại Điều 18 Quy chế Tổ chức, hoạt động và phân loại thôn (xóm), tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Nam Định được ban hành kèm theo Quyết định số 10/2020/QĐ-UBND ngày 09/4/2020 của UBND tỉnh. Cụ thể:

1. Nhiệm kỳ của Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố là 5 năm (năm năm); thời điểm kiện toàn Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố thực hiện thống nhất chung trên địa bàn toàn tỉnh ngay sau khi bầu đại biểu HĐND, UBND cấp xã.

2. Trường hợp do thành lập mới, nhập, chia, tách thôn, tổ dân phố hoặc khuyết Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố để điều hành hoạt động của thôn, tổ dân phố Chủ tịch UBND cấp xã quyết định cử Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố lâm thời hoạt động cho đến khi cử tri hoặc cử tri đại diện hộ gia đình của thôn, tổ dân phố bầu được Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố mới, trong thời hạn không quá 6 tháng kể từ ngày có quyết định cử Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố.

2. Tiêu chuẩn lựa chọn Trưởng thôn

Tiêu chuẩn Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố hiện đang được quy định chi tiết tại Điều 16 Quy chế Tổ chức, hoạt động và phân loại thôn (xóm), tổ dân phố trên địa bàn tỉnh Nam Định. Cụ thể gồm các tiêu chuẩn sau đây:

1. Là công dân có từ đủ 21 tuổi trở lên, có hộ khẩu thường trú và cư trú thường xuyên ở thôn, tổ dân phố; có đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ theo quy định đối với chức trách được giao, nhiệt tình, trung thực và có tinh thần trách nhiệm trong công việc.

2. Trình độ văn hóa: Tốt nghiệp trung học phổ thông trở lên; trường hợp đặc biệt có thể tốt nghiệp trung học cơ sở.

3. Có phẩm chất chính trị và phẩm chất đạo đức tốt; bản thân và gia đình gương mẫu thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương.

4. Có kiến thức văn hóa, kinh nghiệm và năng lực tổ chức và vận động nhân dân; được nhân dân tín nhiệm.

3. Chế độ, chính sách đối với Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố

Chế độ, chính sách đối với Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được quy định như sau:

1. Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được hưởng phụ cấp hàng tháng.

2. Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố được đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn những kiến thức, kỹ năng cần thiết về hoạt động của thôn, tổ dân phố. Khi hoàn thành nhiệm vụ được biểu dương, khen thưởng; không hoàn thành nhiệm vụ, vi phạm khuyết điểm, không được nhân dân tín nhiệm thì tùy theo mức độ vi phạm sẽ bị miễn nhiệm, bãi nhiệm hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật.

Về mức phụ cấp hàng tháng của Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố: Nghị quyết số 53/2020/NQ-HĐND ngày 08/12/2020 của HĐND tỉnh Nam Định quy định mức phụ cấp Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố như sau:

 - Thôn (xóm) có dưới 350 hộ gia đình và Tổ dân phố: 1,1 lần mức lương cơ sở/tháng/người.

- Thôn (xóm) có từ 350 hộ gia đình trở lên hoặc thôn (xóm) trọng điểm về an ninh, trật tự: 1,8 lần mức lương cơ sở/tháng/người.

Ngoài ra, Nghị quyết số 53/2020/NQ-HĐND cũng quy định mức phụ cấp kiêm nhiệm chức danh như sau: Người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn (xóm), tổ dân phố kiêm nhiệm chức danh người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn (xóm), tổ dân phố khi kiêm nhiệm thì được hưởng phụ cấp kiêm nhiệm bằng 50% mức phụ cấp của chức danh được kiêm nhiệm. Mỗi người được kiêm nhiệm không quá 01 chức danh.

Ngày 10/6/2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 33/2023/NĐ-CP quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố thay thế Nghị định số 34/2019/NĐ-CP, theo quy định tại Khoản 2 Điều 34 Nghị định số 33/2023/NĐ-CP, tăng mức khoán quỹ phụ cấp từ 3,0 - 5,0 lần mức lương cơ sở hiện nay lên mức 4,5 - 6,0 lần mức lương cơ sở đối với mỗi loại thôn, tổ dân phố.

Theo đó, Uỷ ban nhân dân tỉnh trình HĐND tỉnh quy định mức phụ cấp của từng chức danh người hoạt động không chuyên trách ở thôn (xóm), tổ dân phố bảo đảm tương quan hợp lý với mức lương bậc 1 của công chức cấp xã có cùng trình độ đào tạo nhằm khuyến khích người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.

Trong thời gian tới, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh sẽ tham mưu UBND tỉnh trình HĐND tỉnh điều chỉnh, bổ sung các quy định về người hoạt động không chuyên trách cấp xã, ở thôn, tổ dân phố trong đó có chức danh Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố trên địa bàn đảm bảo theo Nghị định số 33/2023/NĐ-CP của Chính phủ./.